Panik bozukluğu, sık tekrarlayan panik ataklarla karakterize bir kaygı bozukluğudur. Panik atak, şiddetli korku ve rahatsızlıkların beklenmedik ani oluşumudur. Aşağıdaki kısa anlatım panik bozukluğu olan bir kişinin neler yaşayabileceğini anlatmaktadır.
“İlk defa, Noel alışverişimi yapmak için alışveriş merkezine gidecektim. Alışveriş merkezi çok meşguldü ve kalabalık bir yürüyen merdivene çıkıyordum. Aniden kendimi sıkışmış hissettim. Kalbim çok hızlı çarpıyordu. Kendimi baygın hissettim, terlemeye başladım ve çok korktum. Öleceğimi düşündüm. Yürüyen merdivenden inip yakındaki bir tezgaha dayandım. Bacaklarım titriyordu. Üzerimde yoğun bir korku hali vardı. Birkaç dakika sonra durumumu farkeden bir güvenlik görevlisi yanıma geldi ve halimi sordu. Ona baktım ve kendimi hasta hissettiğimi anlattım. Onunla konuşurken korku duygu gitmeye başladı. Kendimi zor da olsa eve atabildim.”
Alışveriş merkezinde panik atak geçiren kişi tarafından ifade edilen hisler ciddi endişe semptomlarıdır.
Verilen örnekte kalabalık yürüyen merdiven gibi belirli bir şey genellikle ilk panik atağa neden olur, ancak daha sonraki panik ataklar belirli bir sebep veya tetikleme olmadan gerçekleşebilir.
Panik Atak Oluşumu ve Sıklığı
Panik atak, herhangi bir yaşta ortaya çıkabilen oldukça yaygın bir durumdur, ancak genellikle 12-45 yaşları arasındaki kişilerde görülür. Panik atak, kadınlarda erkeklere nazaran iki kat fazla görülür.
Panik Atak Risk Faktörleri
Panik bozukluğunun aile kaynaklı olduğunu gösteren bazı belirtiler vardır. Rahatsızlık kan bağına sahip birisi için beş kata kadar çıkan bir risk söz konusudur.
Yeni anneler doğumdan sonraki ilk dört ay boyunca panik atak yaşamak için çok büyük risk altındadır. Panik genellikle bebeğe alıştıktan sonra söner.
İş yerinde veya okulda yaşanan sorunlar, büyük yaşam değişiklikleri (ör., Boşanma, işini kaybetme) ve maddi sorunlar gibi stresli çevresel faktörler tetikleyici olarak görülebilir.
Bazı uyarıcılar, örneğin kafein; duyarlı kişilerde panik oluşturabilir.
Panik Atağın Nedenleri
Panik atağa neyin sebep olduğu hakkında iki tür teori vardır. Bunlar; biyolojik ve davranışsal teorilerdir.
Biyolojik teoriler, beynin genetik veya çevresel koşullar nedeniyle bir şekilde arıza yaptığı ve panik yarattığı doğal bir alarm sistemine sahip olduğu fikrine dayanıyor. Beynin tüm kısımları karmaşık bir şekilde birbirine bağlıdır ve karmaşık etkileşimli bir yapıdadır, bu nedenle eğer biyolojik teoriler doğruysa, birden fazla alan panik bozukluğu olan hastalardan etkilenebilir.
Davranış kuramları, panik atağın doğasına, tehdit unsuru olmayan bir uyarana irrasyonel bir cevap olarak odaklanmaktadır. Bu teoriler, nedeni belirledikten ve akılcı bir şekilde analiz ettikten sonra, kişi normal duruma veya panik yaratmaya neden olan tetiklemeyi öğrenebilir.
Panik Bozukluğu Belirtileri
Bir kişinin ilk panik atağı bir durumla tahrik edilebilir, ancak panik bozukluğunda müteakip saldırılar beklenmedik bir şekilde provoke olmadan ortaya çıkar.
Panik atak sırasında yaygın olarak görülen belirtiler ise şunlardır:
-Karın sıkıntısı (diyare, mide bulantısı)
-Göğüs ağrısı veya rahatsızlık
-Soğuk algınlığı veya kızarıklık.
-Ölüm korkusu
-Kontrolü kaybetme veya delirmek korkusu
-Hafif, baş dönmesi, başın çarpıklığı, kararsız hissetmek
-Boğulma hissi
-Gayri gerçeklik hissi veya kendinden ayrılma hissi
-Uyuşukluk veya karınkanlık hissi
-Çarpıntılar, hızlı kalp atışları,
-Nefes darlığı, boğulma hissi
-Terlemek
-Titreme veya sallanma
Kişinin panik atak olarak değerlendirilebilmesi için dört veya daha fazla belirtinin aniden ortaya çıkması ve 10 dakika boyunca etkilerinin artarak devam etmesi gerekir.
Beklentisel Kaygı
Panik bozukluğu olan kişi bir sonraki saldırı hakkında endişelenir. Buna beklenti kaygısı denir. Beklenti kaygısı, kişilerin panik atak yapabilecekleri durumlardan kaçmasına neden olabilir. Bu gibi durumlardan kaçınmak için bakkal, alışveriş veya işe gitmek gibi günlük normal faaliyetleri büyük ölçüde aksatabilir.
Agorafobi
Panik bozukluğu olan kişilerin yaklaşık yüzde 40’ında agorafobi gelişir. Agorafobi, panik atağa neden olabilecek belirli durum ve durumlardan kaçınılmasıdır. Agorafobili panik bozukluğu olan insanlar çok inhibe (engellemek, önlemek, bastırmak) olur ve aşağıdakiler gibi birçok durumdan kaçınırlar:
-Halka açık yerlerde bulunmaktan kaçınmak.
-Trafikte, tünellerden veya köprüleri kullanmaktan kaçınmak.
-Toplumsal yerlerde yemek yememek.
-Sırada beklememek
Agorafobisi olan bazı insanlar evlerini veya dairelerini asla terketmezler. Bir yerlere yalnız başına gitmekten kaçınırlar.
Bir yanıt bırakın