Zatürre (Pnömoni) Nedir ve Neden Olur?

Zatürreye (Pnömoni) Genel Bakış

Zatürre, akciğerlerin iltihaplanması anlamına gelen genel bir terimdir. Akciğerlerin birini veya her ikisini de etkileyebilir. Bakteriler, virüsler, mantarlar veya diğer yabancı maddeler ciğerlere giremesi durumunda, vücudun doğal bağışıklık sistemininde etkilenen bölgede iltihap oluşturur. Akciğerlerde iltihap oluştuğunda sıvı ve sükunt (tahrip olan beyaz kan hücreleri) normal akciğer işlevini toplayabilir, bu kan akışından karbondioksit sağlamak veya çıkarmak için müdahale edebilir.

Zatürre şiddet derecesi hafif ila şiddetli olup ölümcül olabilir. Çok küçük çocuklar, 65 yaş üstü yetişkinler ve kronik hastalığı olan hastalar zatürreye karşı özellikle savunmasızdır. Bu durumun risk altındaki hastaların bir sağlık uzmanıyla önlemler hakkında konuşması ve zatürreyi önleme adımlarını atması, riskin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Zatürre Sıklığı
Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yaklaşık 3 milyon zatürre vakası bildirilmekte ve bu durumun sonucu olarak yaklaşık 60.000 kişi ölmektedir. Zatürre vakalarının yaklaşık üçte biri 65 yaş üstü kişilerde görülür. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki her 100 çocuğun yaklaşık 4’ü her yıl zatürre geçirir.

Zatürrenin Nedenleri ve Risk Faktörleri
Pek çok farklı zatürre türü vardır ve bazı türlere karşı aşılar mevcuttur. En sık görülen türlere bakteriyel veya viral enfeksiyon neden olur.

Bakteriyel zatürre genellikle öksürük veya hapşırma yoluyla kişiden kişiye bulaşmaktadır. Bununla birlikte, Lejyoner hastalığı, Lejyonella bakterileri ile kirlenmiş su buharı içinde solunum yoluyla bulaşan bir bakteriyel zatürredir. Bu bakteri türü, bazen büyük binaların sıhhi tesisat ve klima sistemlerinde veya iyi bakım yapılmamış sıcak küvetlerde bulunur. Bu tip zatürre , kişiden kişiye yayılmaz.

İnfluenza (grip) virüsü ve yaygın soğuk virüsü gibi virüsler, küçük çocuklarda ve yaşlılarda en yaygın zatürre nedenidir. Kızamık ve suçiçeği (yani, varicella-zoster virüsü) de zatürreye dönüşebilir.

Bir grup bakteri olan Mycoplasma, zatürreye neden olan başka bir organizma türüdür. Çok bulaşıcı olduğu için, bu tip genellikle okuldaki veya diğer grup ortamlarındaki daha büyük çocuklar ve genç yetişkinlerde görülür.

Tozu (kirleten), kirlenmiş sıvıları, gazları ve hatta yiyecekleri solumak zatürreye neden olabilir. Solunum yardımına ihtiyaç duyan ve bir vantilatörün üzerine konan hastalar yanlışlıkla yiyecekleri solumakta ya da akciğerlere kusturabilirler. Bu tür inhalasyon, aşırı miktarda alkol içmekten ve gag refleksi bozuk olan (örn. Beyin hasarından dolayı) hastalardan da ortaya çıkar.

HIV veya diğer kronik sağlık koşulları olan hastalar gibi zayıflamış bağışıklık sistemine sahip insanlar ve organ nakli yapılan hastalar da zatürre riskini artırır. Bu koşulları taşıyan hastalar genellikle sağlıklı kişileri etkileyen virüslerden zatürreyi geliştirebilirler.

Aşağıdaki tıbbi durumlar zatürre riskini artırır:

• Diyabet
• Anfizem (Kana oksijen taşınmasını sağlayan hava keseciklerinde harabiyete neden olan bir hastalıktır.)
• Kalp hastalığı
• HIV / AIDS
• Orak hücre hastalığı

Artan risk altındaki diğer kişiler arasında; bağışıklık baskılayıcı ilaçlar kullanan hastalar, akciğerleri öksürme veya temizleme yeteneği bozuk post-operatif hastalar, tüple nefes alan yoğun bakım ünitelerindeki (ICU’lar) hastalar, dalağı çıkarılan hastalar ve kemoterapi gören hastalar.

Aşağıdaki insanlar ayrıca zatürre geçirme riski altındadır:

• 65 yaşın üzerindeki yetişkinler
• Olgunlaşmamış bağışıklık sistemine sahip bebekler ve çok küçük çocuklar
• Yüksek hava kirliliğine sahip alanlarda yaşayan insanlar
• Tarımsal kimyasallara maruz kalan çiftlik çalışanları
• Endüstriyel konularda çalışan inşaat işçileri
• Hayvanların yanında çalışan insanlar
• İçki içen veya alkol bağımlısı olan insanlar

Risk altındaki hastalar nitelikli bir sağlık uzmanıyla zatürre riskini azaltmanın yolları hakkında konuşmalıdır.

Zatürre Belirtileri
Zatürre belirtileri tip ve şiddet de değişiklik gösterir. Bazı durumlarda, zatürre hafif belirtiler üretir ve algılanamayabilir veya ciddi bir soğuk algınlığı ya da grip (grip) ile karıştırılabilir. Yaşlı yetişkinler ve diğer yüksek riskli hastalar genellikle daha az belirgin belirtiler gösterir. Zatürre hayati tehlike oluşturabilir ve anında tıbbi müdahale gerektirir.

Zatürre belirtileri aniden ortaya çıkabilir veya zaman içinde kademeli olarak gelişebilir. Genel olarak belirtiler; hastanın yaşına, hastanın genel sağlık durumuna ve zatürrenin türüne göre değişir.

Zatürrenin en yaygın belirtileri ise şunlardır:

• Normal vücut sıcaklığının altına düşülmesi (yaşlı erişkinlerde).
• Tırnakların veya dudakların tabanında oluşan mavimsi renkler.
• Nefes darlığı veya ağrılı teneffüs gibi solunum sorunları.
• Göğüs rahatsızlığı veya ağrı.
• Titreme.
• Öksürme, ince, berrak veya kalın, sarı, yeşil veya kan lekeli mukus (balgam veya balgam) üretebilir.
• Yorgunluk, yorgunluk, zayıflık, karışıklık.
• Ateş.
• Hızlı, sığ veya emekli nefes alma.
• Hırıltı.

Zatürreden kaynaklanan komplikasyonlar akciğer dokusunda skarlasmayı içerir ve akciğer performansı üzerinde kalıcı etkiler bırakabilir. Ciddi zatürre de hava geçişlerinde kalıcı bir zayıflamaya neden olabilir ki buna da bronşektazi denir.

Bakteriyel zatürre, vücuda diğer organlarda enfeksiyona neden olabilen kan dolaşımına yayılabilir (kan zehirlenmesi veya sepsis denir). Menenjit, bazı zatürre tiplerinin olası bir komplikasyonudur. Hamile olan kadınlarda zatürre de plasentayı ilgilendiren gebelik komplikasyonlarıyla ilişkilidir.

Zatürre Teşhisi
Pek çok vakada, bir doktor veya başka bir uzman sağlık görevlisi akciğerleri stetoskop ile dinlediğinde zatürre saptanabilir. Zatürre hastalarında kabarcıklanma, çatırtı veya gürültülü sesleri duyulabilir. Fiziksel muayene sırasında hastanın nabzı, kan basıncı ve solunum hızı (dakikada nefesler) ölçülür ve kandaki oksijen seviyesi, hastanın parmağına tam olarak uyan basit bir cihazla test edilebilir.

Doktor ayrıca, hastanın tıbbi öyküsü hakkında yüksek riskli bir grupta olup olmadığını değerlendirmek ve hastaneye kaldırmanın gerekli olup olmadığını belirlemek için soru sorabilir.

Tanı ayrıca, zatürreye neden olan organizmanın türünü belirlemeyi de içerir. Bakteri veya virüsün neden olup olmadığını öğrenmek için bir kan testi yapılabilir.

Akciğer grafisi, zatürre teşhisini teyit eder ve akciğer veya akciğerlerin etkilenen bölgesini gösterir. X ışınları kesin değilse, BT taraması (bilgisayarlı tomografi) gerekli olabilir. Bu test, bir bilgisayar yardımıyla daha kapsamlı bir görüntü sağlar.

Bazı durumlarda, zatürre geçiren bir hastayı hastaneye yatırmak gereklidir. Kesin bir tanı, hastaneye kaldırmanın gerekli olup olmadığını veya evde bakımın yeterli olacağını belirlemenize yardımcı olabilir.