Fıtık nedir?
Fıtık, bir organ, kas ya da dokuyu yerinde tutan bir delikten itildiğinde ortaya çıkar. Örneğin, bağırsaklar karın duvarındaki zayıflamış bir alanı aşabilir.
Fıtıklar karında, üst uyluk, göbek düğmesi ve kasık bölgelerinde de görülürler. Çoğu fıtık hemen hayatı tehdit etmez fakat kendi başlarına iyileşmezler. Bazen potansiyel olarak tehlikeli komplikasyonları önlemek için ameliyat gerekebilir.
Fıtık Çeşitleri
Kasık Fıtığı
Kasık fıtıkları, fıtığın en sık görülen tipidir. İngiliz Fıtık Araştırma Merkezi’ne (BHC) göre kasık fıtıkları, fıtıkların yaklaşık yüzde 70’ini oluşturmakta. Bu fıtıklar, bağırsaklar zayıf bir noktadan geçtiğinde veya alt karın duvarında, çoğunlukla kasık kanalında yırtıldığında ortaya çıkar.
Bu tip fıtıklar erkeklerde kadınlara göre daha yaygın görülür. Bunun nedeni, bir erkeğin testislerinin doğumdan hemen sonra inguinal kanaldan inmesi ve kanalın hemen arkasında tamamen kapanmasıdır.Bazen kanal düzgün kapanmaz ve fıtıklara eğilimli zayıf bir bölge bırakır.
Hiatal Fıtık
Bir hiatal fıtık, midenizin bir kısmı diyaframdan göğüs boşluğunuza kadar çıkınca ortaya çıkar. Diyafram, akciğerlere hava akıtarak ve çekerek nefes almanıza yardımcı olan bir kas tabakasıdır. Karnınızdaki organları göğsünüzdeki organları birbirinden ayırır.
Bu tip fıtık, 50 yaşın üzerindeki insanlarda en yaygın olanıdır. Bir çocukta görlmesi durumu varsa, genellikle konjenital bir doğum kusurundan kaynaklanır. Hiatal fıtıklar daima gastroözofageal reflüye neden olurlar; bu durum, mide içeriği özofagusta geri sızıntı olduğunda yanma hissi yaratır.
Göbek Fıtığı
Umbilikal fıtıkları çocuklarda ve 6 aydan küçük bebeklerde görülebilir. Bu, bağırsaklarının karın torbasının yanındaki karın duvarından dışarı çıktıkları zaman olur. Çocuğunuzun karnında veya yakınında, özellikle de ağlarken bir çıkıntı ortaya çıkar.
Göbek bağı fıtığı; fıtığın, karın duvarı kasları güçlendiği için tipik olarak çocuğun 1 yaşındayken kendiliğinden kaybolan tek çeşididir. Fıtığın bu noktada yok olmaması durumunda ameliyat düzeltmek için kullanılabilir.
Fıtığa Neden Olur?
Fıtığa kas güçsüzlüğü ve zorlanma kombinasyonu neden olur. Nedenine bağlı olarak, fıtık hızlı bir şekilde ya da uzun bir süre gelişebilir.
Kas güçsüzlüğünün genel nedenleri şunları içerir:
- Doğuştan bir defekt olan rahimde karın duvarının düzgün kapatılmaması
- Yaş
- Kronik öksürük
- Yaralanma veya ameliyat hasarları
Vücudunu zorlayan ve özellikle fleksinize neden olan faktörler, özellikle kaslarınız zayıf ise şunları içerir:
- Karnınıza baskı uygulayan hamilelik
- Bağırsak hareketi geçirirken gerginleşen kabız olma
- Ağırlık kaldırma
- Karında sıvı
- Ani kilo artışı
- Bölgedeki ameliyat
- Kalıcı öksürme veya hapşırma
Fıtık için risk altında mıyım?
Bir fıtık geliştirme riskinizi artıran faktörler şunlardır:
- Fıtığın kişisel veya aile öyküsü
- Kilolu veya obez olmak
- Kronik öksürük
- Kronik kabızlık
- Kronik öksürüğü tetikleyebilecek sigara içilmesi
Kistik fibroz gibi durumlar dolaylı olarak fıtık geliştirme riskinizi de artırabilir. Kistik fibroz akciğerlerin işlevini bozar ve kronik bir öksürüğe neden olur.
Fıtığın Belirtileri Nelerdir?
Fıtığın en sık görülen semptomu, etkilenen bölgede bir şiş veya topaktır. Bir kasık fıtığı durumunda kasık ve kalçanızın buluştuğu kasık kemiğinizin her iki tarafında bir yumru fark edebilirsiniz.
Fıtığını, ayakta, bükülürken veya öksürürken dokunarak hissedebilirsiniz.
Bebeğinizin fıtığı varsa, kabarcıkları ağlarken hissedebilirler. Genellikle bir gövde çıkısı, göbek bağı fıtıklarının tek semptomudur.
Bir kasık fıtığının diğer yaygın belirtileri şunlardır:
- Etkilenen bölgede (genellikle alt karın) ağrı veya rahatsızlık, özellikle eğilme, öksürme veya kaldırma
- Karında güçsüzlük, basınç veya ağırlık hissi
- Şişkinlik yerinde yanma, sersemlik
Bir hiatal herninin diğer belirtileri arasında şunlar bulunur:
- Asit reflü, ki bu mide asidi özofagusta geriye doğru hareket ederse yanma hissi yaratır
- Göğüs ağrısı
- Yutma zorluğu
Bazı vakalarda fıtıkların hiçbir belirtisi yoktur. İlişkili bir sorun için rutin fiziksel veya tıbbi muayene sırasında ortaya çıkmadıkça, fıtık olduğunuzu bilmeyebilirsiniz.
Fıtık nasıl teşhis edilir?
İnguinal veya insizyonel fıtıklar genellikle fizik muayene ile teşhis edilir Doktorunuz, karnınızda veya kasıklarınızda, ayakta, öksürürken veya zorlandığınızda büyüdüğünü hissedebilir.
Hijyenik fıtık varsa, doktorunuz bunu bir baryum röntgen filmi veya endoskopi ile teşhis edebilir.
Bir baryum röntgen filmi, sindirim sisteminizin bir dizi X-ışını resmidir. Resimler, baryum içeren sıvı çözeltiyi içmeyi bitirdikten sonra kaydedilir; bu da X-ışını görüntülerinde iyi gösterilir.
Bir endoskopide boğazınızın altındaki bir tüpün üzerine bağlanmış küçük bir kameranın yemek borusu ve karnın içine sokulması gerekir.
Bu testler doktorunuzun midenizin iç yerini görmesini sağlar.
Çocuğunuzun göbek bağı fıtığı varsa, doktorunuz bir ultrason uygulayabilir. Bir ultrason vücudun içindeki yapıların bir görüntüsünü oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanır.
Fıtık için tedavi seçenekleri
Tedaviye ihtiyacınız olup olmamanız fıtığınızın boyutuna ve semptomlarınızın şiddetine bağlıdır. Doktorunuz fıtığını muhtemel komplikasyonlar açısından izleyebilir. Fıtıklığın tedavi seçenekleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar veya ameliyatlar bulunur.
Yaşam tarzı değişiklikleri
Diyet değişiklikleri sıklıkla hiatal fıtık semptomlarını tedavi edebilir ancak fıtıkları uzaklaştırmaz. Büyük ya da ağır yemeklerden kaçının, yatmadan önce yemek yemeyin ya da yemekten sonra üzerine eğilin ve vücut ağırlığınızı sağlıklı bir aralıkta tutun.
Bazı egzersizler fıtık bölgesinin çevresindeki kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir, bu da bazı semptomları azaltabilir. Bununla birlikte, yanlış uygulanan egzersizler o bölgedeki baskıyı artırabilir ve aslında herninin fıtığın daha fazla şişmesine neden olabilir. Doktorunuzla veya fizyoterapistinizle yapacağınız egzersizleri tartışmak en iyi seçenektir.
Bu değişiklikler rahatsızlığınızı ortadan kaldırmazsa, fıtıkları düzeltmek için ameliyat olmanız gerekebilir. Ayrıca, ağırlık kaybederek ve sigarayı bırakarak asit reflüsünü önleyebilirsiniz.
İlaç
Bir hiatal fıtığınız varsa, reçetesiz ve mide asidini azaltan reçeteli ilaçlar rahatsızlığınızı hafifletebilir ve semptomları iyileştirebilir. Bunlara antasitler, H-2 reseptör blokerleri ve proton pompa inhibitörleri dahildir.
Cerrahlık
Fıtık arttıkça veya ağrıya neden olduça, doktorunuz en iyi şekilde kullanmaya karar verebilir. Ameliyat sırasında kapalı karın duvarındaki deliği dikerek fıtığınızı doktorunuz onarabilir. Bu genellikle deliği cerrahi mesh ile yamalayarak yapılır.
Fıtıklar açık cerrahi veya laparoskopik cerrahi ile tamir edilebilir. Laparoskopik cerrahi, fıtığı onarmak için küçük bir kamera ve minyatür cerrahi aletlerle birkaç küçük insizyon kullanmaktadır. Laparoskopik cerrahi çevresindeki dokulara daha az zararlıdır.
Açık cerrahi, daha uzun bir iyileşme süreci gerektirir. Normal şartlarda altı haftaya kadar hareket edemezsiniz. Laparoskopik cerrahi iyileşme süresinin çok daha kısa olmasına karşın, fıtık tekrarlanma riskiniz daha yüksektir.
Buna ek olarak, tüm fıtıklar laparoskopik tamir için uygun değildir. Buna bağırsaklarınızın bir kısmının skrotuma taşındığı fıtıklar da dahildir.
Fıtıların potansiyel komplikasyonları
Tedavi edilmediğinde, fıtık büyür ve daha acı verici hale gelebilir. Bağırsağınızın bir kısmı karın duvarına sıkışabilir. Bu bağırsaklarınızı tıkayabilir ve şiddetli ağrı, mide bulantısı veya kabızlığa neden olabilir. Tedavi edilmemiş bir fıtık da yakındaki dokulara fazla baskı uygulayabilir. Bu, çevredeki şişme ve ağrıya neden olabilir.
Bağırsağınızın sıkışmış kısmı yeterince kan akışı almazsa, boğulma meydana gelir. Bu, bağırsak dokusunun enfekte olmasına veya ölmesine neden olabilir. Boğulmuş fıtık hayatı tehditkar bir durumdur ve derhal tıbbi bakım gerektirir.
Fıtık Önleme
Fıtık oluşmasına izin veren kas güçsüzlüğünü her zaman engelleyemezsiniz. Bununla birlikte, vücudunuza koyduğunuz gerginlik miktarını azaltabilirsiniz. Bu fıtıstan kaçınmanıza veya varolan herninizin kötüleşmesine engel olabilir. Önleme ipuçları şunları içerir:
- Sigara içmemek
- Sürekli öksürükten kaçınmak için hasta olduğunuzda doktorunuza başvurun
- Sağlıklı bir vücut ağırlığının korunması
- Bağırsak hareketleri veya idrara çıkma sırasında gerginlikten kaçınma
- Nesneleri dizlerinizle kaldırın, sırtınızı değil
- sizin için çok ağır kaldırma ağırlıklarından kaçının
Bir yanıt bırakın